Het effect van een (digitaal) leermiddel op het coöperatief leren tijdens een les sport- en bewegingsonderwijs op de basisschool.
Afstudeerscriptie van Pascal Mariany – student ALO aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen - Nederland - 23/02/2011
Samenvatting
In deze scriptie staat het effect van een (digitaal) leermiddel op het coöperatief leren centraal. Samenwerkend of coöperatief leren staat momenteel sterk in de belangstelling. Het onderwerp scoort hoog op de onderwijspolitieke agenda. In de huidige samenleving zie je steeds vaker dat een werkomgeving bestaat uit wederzijds afhankelijke teams die werken aan een complex probleem. In bijna alle vakgebieden moeten mensen tegenwoordig goed kunnen samenwerken.
Er is thans nog geen onderzoek gedaan naar de mogelijkheid van een (digitaal) leermiddel om coöperatief leren te bevorderen binnen de lessen sport en bewegingsonderwijs (SBO). De technologische ontwikkelingen staan niet stil. In het primair onderwijs is het gebruik van digitale leermiddelen met 20 procent toegenomen en de verwachting is dat dit nog meer zal stijgen met zelf een groei van 45 procent in 2014. (SLO, Leermiddelen monitor ‟09/‟10, p.7).
Op twee basisscholen waar dit onderzoek is uitgevoerd vinden op het gebied van coöperatief leren in combinatie met leermiddelen en het technologische vlak ontwikkelingen plaats. De scholen hebben tijdens de lessen een model geïntegreerd van coöperatief leren van S. Veenman, waar duidelijke leermiddelen worden gebruikt. Echter voor het vak sport- en bewegingsonderwijs (SBO) geldt dit niet altijd. De vakdocent werkzaam op beide scholen gebruikt zijn vakwerkplan dat is gebaseerd op het coöperatief leren voor één les SBO in de week. In deze lessen komen geregeld samenwerkings-opdrachten naar voren die het coöperatief leren positief beïnvloeden. De andere SBO les wordt gegeven door groepsdocenten. Deze groepsdocenten hebben geen enkel leermiddel hiervoor beschikbaar en dit resulteert vaak in simpele vormen van SBO activiteiten als trefbal en slagbal, zonder rekening te houden met de vijf basiskenmerken van het coöperatief leren.
De doelstelling was om twee soorten leermiddelen te onderzoeken die het grootste effect hebben op het coöperatief leren binnen SBO. Om de bovenstaande doelstelling te behalen is eerst een literatuurstudie gedaan. Op basis van deze studie werd duidelijk wat überhaupt leren in algemene zin is, wat coöperatief leren is, wat een leermiddel is en waaraan een leermiddel moet voldoen. Hieruit zijn in ieder geval twee soorten leermiddelen onderzocht: een lesbrief op papier en een digitaal leermiddel.
Om een verschil aan te kunnen tonen tussen de papieren versie (de lesbrief) en de digitale versie zijn twee groepen 7 van de twee basisscholen verdeeld in vier groepjes van acht leerlingen. Ieder groepje kwam in aanraking met beide leermiddelen en werd gefilmd en geobserveerd. Voor de observatie en om een uitspraak te kunnen doen welk leermiddel de meeste invloed heeft op het coöperatief leren, is een observatieturflijst opgesteld.
Het digitale leermiddel scoort totaal meer turven (382) dan de lesbrief (273). Daarnaast is een gemiddelde berekend tussen het aantal turven van acht observatieformulieren (vier per groepsdocent die geturfd heeft) van de lesbrief, van beide activiteiten (keepen en setshot) en van beide groepjes. Aan de hand hiervan kon een standaardafwijking (SD) worden berekend om te bekijken of er niet „te verschillend‟ geturfd is door beide groepsdocenten en of er niet een te groot verschil is in het aantal turven per activiteit en per groepje. Met deze SD waarden kan men zeker stellen dat het niet aan deze drie factoren kan liggen. Als laatste is een „One Sample T Test‟ uitgevoerd. Daarbij is aangetoond dat er een significant verschil is. Dit duidt op een positief verschil voor het digitale leermiddel op het gebied van coöperatief leren in het sport- en bewegingsonderwijs op de basisschool.
Download hier de volledige scriptie
